به گزارش راهبرد معاصر؛ در پاییز 2015م روسیه در راستای تقویت نفوذ خود در خاورمیانه و مقابله با شورشیان شبه نظامی مسلح، به اعزام نیروی هوایی به سوریه اقدام کرد و از این طریق توانست دولت تحت محاصره اسد را با حمایت های ایران نجات دهد. اکنون که سوریه به یک ویرانه ای تبدیل شده، کرملین باید بین دو گزینه، یکی را انتخاب کند: مسکو یا درصدد احیای فرایند صلح به رهبری سازمان ملل متحد بر خواهد آمد یا این که با درخواست رد کشورهای غربی برای بازسازی سوریه روبرو خواهد شد.
در حالی که درگیری ها در سوریه ادامه دارند، ادلب - استان شمال غربی سوریه - هم مرز با ترکیه محل تشدید تنش هاست. درگیری ها در شمال شرقی سوریه فروکش کرده، جایی که نیروهای دموکراتیک سوریه متحد واشنگتن نسبت به نیات ترکیه بی اعتماد هستند. نیروهای دموکراتیک سوریه از نگهداری صدها خانواده و شبه نظامیان گروه تروریستی داعش که در زندان های آن ها بازداشت هستند به عنوان اهرم قدرت و نفوذ خود در بحران سوریه بهره می برند. از سوی دیگر به دلیل اپیدمی کروناویروس شاهد تشدید عملیات تهاجمی گروه تروریستی داعش در سوریه هستیم و آن ها از این طریق توانسته اند که پناهگاه خود را در منطقه بیابان مرکزی غربی رود فرات مستحکم سازند.
روسیه اکنون پس از ناکامی در تحقق اهداف مورد نظر، به نظر می رسد از پذیرش بار مسئولیت در سوریه خسته شده است. در ماه گذشته یک دیپلمات برجسته بازنشسته روسی در یک وب سایت معتبر نوشت: « سوریه یک فاجعه بشردوستانه است. واقعیت نظام جدید نمی تواند بدون بازسازی اقتصادی و توسعه نظام سیاسی مبتنی بر رویکرد فراگیر و اجماع بین المللی قابل تحمل باشد».کرملین ممکن است از صبوری در مقابل دولت اسد خودداری کند اما بعید به نظر می رسد که از سوریه خارج شود، زیرا سوریه تنها متحد عربی خاورمیانه مسکو محسوب می شود و در تحصیل اهداف مسکو به عنوان قدرت بزرگ نقش تعیین کننده و برجسته ای را ایفا می کند. بنابراین اکنون مسکو خواهان یک راه حل سیاسی برای پایان دادن به درگیری سوریه می باشد.
در سال 2016م سرگئی لاوروف و جان کری چندین بار بر آتش بس در سوریه به توافق رسیدند اما بعد مدتی نقض و از هم فروپاشیده شدند. سرگئی لاوروف گفت که سوریه یک « باتلاق» است و اکنون زمان مصالحه و سازش فرا رسیده است. اما تلاش های سیاسی برای آتش بس در سوریه به دلیل اولویت های مختلف بازیگران مداخله گر با موفقیت همراه نبوده است. ترکیه در کنار دوستی با روسیه و خرید تسلیحات گران قیمت از این کشور، از شورشیان در مقابل اسد حمایت می کرد. ایران، سوریه را به عنوان یک متحد و کریدور زمینی برای جریان انتقال تسلیحات به حزب الله می بیند. تحریم های آمریکا ممکن است باعث کاهش فعالیت های ایران در سوریه گردد اما در دستیابی به خروج کامل نیروهای ایران از سوریه با شکست روبرو خواهد شد. روسیه در بحران سوریه نمی تواند هم میزان سهم کیک را مشخص کند و هم ابتدا سهم مورد نظر را برای خوردن انتخاب نماید. در حالی که جنگنده های روسی مصون از مجازات هستند و با هدف تضعیف ناتو در منطقه مدیترانه شرقی به تقویت پایگاه هوایی و دریایی خود اقدام می کنند، کرملین نباید برای بازسازی سوریه انتظار کمک از سوی کشورهای غربی را داشته باشد.
اگر سوریه جنگ زده و ویران شده به مسیر فروپاشی خود ادامه دهد، این یک یادآوری مستمر برای روسیه خواهد بود که این کشور در نابودی سوریه نقش داشته و اساسا تمایل یا قادر نبوده تا به بهبود و بازسازی این کشور کمک کند. دو سال پیش سفیر روسیه در اتحادیه اروپا از کشورهای اروپایی خواست که طی ده ماه « ده ها میلیارد یورو» برای بازسازی سوریه هزینه کنند یا در غیر این صورت باید « مسئولیت و عواقب» آن را بر عهده بگیرند. اما در واقع تعداد کمی از کشورهای اهداکننده حاضر خواهند شد که بدون یک راه حل سیاسی برای خاتمه بخشی به جنگ، در بازسازی سوریه مشارکت کنند.
اکنون از میزان اهمیت سوریه برای مسکو کاسته شده است. بر اساس نظرسنجی بهار 2019، حمایت و پشتیبانی از بیش از نیم در آگوست 2017 به کمتر از نیم رسیده است. البته رکود اقتصادی رو به رشد به دلیل کاهش شدید قیمت نفت و اپیدمی کووید 19 می تواند در کاهش جذابیت سوریه برای مسکو نقش تعیین کننده ای را ایفا کند. بنابراین با گذشت زمان، آشتی سیاسی در سوریه ممکن است برای مسکو جذاب تر هم شود. نقش روسیه در دستیابی به توافق هسته ای 2015 نشانگر مزایای همکاری قدرت های بزرگ برای یک راه حل سیاسی می باشد. فشار مسکو بر تهران باعث تقویت جایگاه جهانی روسیه شد. بنابراین به صورت مشابه تلاش مسکو برای حمایت و پشتیبانی از یک فرایند صلح به رهبری سازمان ملل در حل منازعه دمشق ضروری می باشد. البته تلاش روسیه برای ایجاد فشار به ایران برای خروج از سوریه هم مهم می باشد اما این درخواست بسیار بزرگی می باشد. بسیار محتمل است که کرملین در شرایط جنگ جدید یا ظهور بازخیزش مجدد داعش در سوریه که موقعیت روسیه را تهدید کند، تصمیمات دشوار خود را به تعویق بیندازد.
در مجموع اگر روسیه بتواند تصمیمی عاقلانه اتخاذ کند، کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و چین می توانند با دلسرد کردن شورش ها به سوریه کمک کنند و با وجود محدودیت های مالی ناشی از اپیدمی کروناویروس، کمک های سخاوتمندانه ای را برای بازسازی سوریه ارائه کنند. اما اگر مسکو تعلل کند غرب کمک های خود را متوقف و به همکاری با شرکای منطقه ای خود ادامه می دهد.